കൂട്ട പ്രാർത്ഥന -ഹദീസുകളിലൂടെ

കൂട്ട പ്രാർത്ഥന ഹദീസുകളിലൂടെ

നിസ്കാരാ നന്തരം നബി (സ) പ്രാര്‍ത്ഥിച്ചതായി ഹദീസുകളിലു ണ്ട്. ഞാന്‍ പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുമ്പോൾ നിങ്ങള്‍ ആമീന്‍ പറയണമെന്ന പ്രവാചക നിര്‍ദേശവും ഹദീസില്‍ കാണാം. എങ്കില്‍ ഇവിടെ തര്‍ക്കം സ്വഹാബത്ത് നബി (സ)യെ അനുസരിച്ചോ , ഇല്ലയോ എന്നതാകുന് നു. അനുസരി ച്ചെന്ന് പറയുന്നവര് ‍ സ്വഹാബത്ത് ആമീന്‍ പറഞ്ഞിരുന്നതായി സമര്‍ത്ഥിക്കുന്നു.

ഇല്ലെന്ന് പറയുന്നവര് ‍ കൂട്ടു പ്രാര്‍ത്ഥ നാ വിരോധികളായി കഴിഞ്ഞു കൂടുന്നു.. ....

ഒരു സ്ഥലത്ത് ധാരാളം ആളുകള്‍ ഒരുമിച്ചു കൂടി നിര്‍വഹിക് കുന്ന പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്കാണ് കൂട്ടു പ്രാര്‍ത്ഥ ന എന്നു പറയുന്നത്. ഇത് രണ്ട് നിലയ്ക്കാകാം . ഒരാള്‍ പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുകയും മററുളളവര്‍ ആമീന്‍ പറയുകയും ചെയ്യുന്ന രൂപമാണ് ഒന്നാമത്തേ ത്. ഈ രൂപത്തില്‍ ആമീന്‍ ചൊല്ലുന്ന വനും പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുന്നവന്ന് തന്നെയാണെണെന്നും  ആമീന്‍ ദുആയാണെന്ന ും ഖുര്‍ആനും സുന്നത്തും വ്യക്തമാക് കുന്നുണ്ട് ......

മൂസാ നബി (അ)യും, ഹാറൂന്‍നബി (അ)യും നടത്തിയ കൂട്ടു പ്രാര്‍ത്ഥ നയില്‍ ഒരാള്‍ പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുകയും, അപരന്‍ ആമീന്‍ പറയുകയും ചെയ്തതിനെക ്കുറിച്ച് തീര്‍ച്ചയാ യും നിങ്ങളുടെ രണ്ടു പേരുടെയും ദുആയ്ക്ക് ഉത്തരം നല്‍കപ്പെട ്ടിരിക്കുന ്നു എന്നാണ് ഖുര്‍ആന്‍ പറയുന്നത്. (യൂനുസ് 89)ഒരുമിച് ചു കൂടിയ എല്ലാവരും കൂടി പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുന്ന രൂപമാണ് രണ്ടാമത്തേ ത്. ഭാഷാപരമായി ഇത് കൂട്ടു പ്രാര്‍ത്ഥ ന തന്നെയാണ്. രണ്ട് രൂപത്തേയും പ്രോല്സാഹി പ്പിക്കുന് ന പരാമര്‍ശങ് ങള്‍ നബി(സ)യുടെ സുന്നത്തില ്‍ ദര്‍ശിക്കാ വുന്നതാണ്. .....

ഹബീബ് ബിന്‍ മസ്ലമ (റ)ല്‍ നിന്ന് നിവേദനം, അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. നബി (സ) പറയുന്നതായ ി ഞാന്‍ കേട്ടിരിക് കുന്നു. ഒരു വിഭാഗം ആളുകള്‍ ഒരുമിച്ചു കൂടി അവരില്‍ മററു ചിലര്‍ പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുകയും ചിലര്‍ ആമീന്‍ പറയുകയും ഇല്ല. അല്ലാഹു അവര്‍ക്ക് ഉത്തരം നല്‍കിയിട് ടല്ലാതെ.( ഫത്'ഹുല്‍ ബാരി 12/ 497)..

ഹൈസമി ഈ ഹദീസ് സ്വഹീഹാണെന്നു പറയുന്നു. (മജ്മഉസ്സവ ാഇദ് 10/ 17)ഇബ്നു അബ്ബാസ് (റ)ല്‍ നിന്ന് നിവേദനം. നബി(സ) പറഞ്ഞു. ഞാന്‍ പ്രാര്‍ത്ഥ ിച്ചാല്‍ നിങ്ങള്‍ ആമീന്‍ പറയുവിന്‍. (അദുര്‍റുൽമന്‍സൂര്‍ 2/ 232)......
ഇബ്നു തൈമിയ്യ പറയുന്നു.. ....

"മഅമൂം ഇമാമിന്റെ പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്ക് ആമീന്‍ പറയുന്നുണ് ടെങ്കില്‍ ഇമാം ബഹു വചനം ഉപയോഗിച്ച് പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കണം. കാരണം രണ്ടു പേര്‍ക്കും കൂടിയാണ് ഇമാം പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുന്നത് എന്ന വിശ്വാസത്ത ോടെയാണ് മ'അമൂം ആമീന്‍ പറയുന്നത്. അങ്ങനെ ചെയ്തില്ലെ ങ്കില്‍ ഇമാം മ'അമൂമിനെ ചതിച്ചു"(ഫതാവ ഇബ്ന്‍ തയ്മിയ്യ 1/ 211).......

അനസ്(റ)ല്‍ നിന്ന് നിവേദനം. നബി (സ) പറയുന്നു. മൂന്നാളുകള ്‍ ഒരു പ്രാര്‍ത്ഥ ന കൊണ്ട് ഒരുമിച്ചു കൂടുകയില്ല . അവരുടെ കൈകള്‍ മടക്കാതിരി ക്കല്‍ അല്ലാഹുവിന ്റെ മേല്‍ ബാധ്യതയായി ട്ടല്ലാതെ. (അബു നഈം, ഹില്‍യ 3/ 226)......

ഇബ്ന്‍ തയ്മിയ്യ പറയുന്നു.. .,"മഅ്മൂം ഇമാമിന്റെ പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്ക് ആമീന്‍ പറയുന്നുണ് ടെങ്കില്‍ ഇമാം ബഹു വചനം ഉപയോഗിച്ച് പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കണം. കാരണം രണ്ടു പേര്‍ക്കും കൂടിയാണ് ഇമാം പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുന്നത് എന്ന വിശ്വാസത്ത ോടെയാണ് മ'അമൂം ആമീന്‍ പറയുന്നത്. അങ്ങനെ ചെയ്തില്ലെ ങ്കില്‍ ഇമാം മ'അമൂമിനെ ചതിച്ചു"(ഫതാവ ഇബ്ന്‍ തയ്മിയ്യ 1/ 211)..

സ്വന്തത്തിനു പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുന്ന ഇമാം മഅ്മൂമുകളെ വഞ്ചിച്ചുവ െന്ന് പറയാനുളള കാരണം വിവരിച്ച് വിശ്രുത ഹദീസു പണ്ഡിതന്‍ ത്വീബീ (റ) എഴുതുന്നു.

അല്ലാഹുവു മായുളള സാമീപ്യത്തിൻ റ്റെ ബറക്കത്ത് കൊണ്ട് ഇമാമും മഅ്മൂമും പരസ്പരം നന്മ ചൊരിയലാണ് ജമാഅത്ത് നിയമമാക്കി യതിന്റെ ലക്ഷ്യം. അതിനാല്‍ സ്വന്തത്തി നു വേണ്ടി ഇമാം പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുമ്പോള ്‍ തന്റെ കൂട്ടുകാരനോട് വഞ്ചന കാണിക്കുകയാണല്ലോ ചെയ്യുന്നത്. അതിനാലാണ് വഞ്ചനയെ നബി (സ) ഇമാമിലേക്ക ് ചേര്‍ത്തിപ ്പറഞ്ഞത്. (മിര്‍ഖാത് ത്)..

അല്ലാമാ സിന്‍ദി (റ) പറയുന്നു. ഇമാം മഅ്മൂമീങ്ങ ളെ വഞ്ചിച്ചുവ െന്ന് പറയാന്‍ കാരണം ഇമാമിന്റെ പ്രാര്‍ത്ഥ നയില്‍ ആസ്പദിച്ച് ഇമാം എല്ലവര്‍ക് കും പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുന്നുവ ന്ന നിലയില്‍ മഅ്മൂമുകള് ‍ എല്ലാവരും ആമീന്‍ പറയുന്നതു കൊണ്ടാണ്. ഈ സാഹചര്യത്ത ില്‍ ഇമാം സ്വന്തത്തി നു പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുന്നതു ശരിയല്ലല്ല ോ.(ഹാശിയതു സിന്‍ദി 2/ 297)

ഒരാള്‍ പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുകയും മററുളളവര്‍ ആമീന്‍ പറയുകയും ചെയ്യുന്നത ് പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്കുത്ത രം ലഭിക്കാന്‍ കാരണമാണെന് ന് നബി (സ) പഠിപ്പിച്ച ിട്ടുണ്ട്. നബി(സ) പറഞ്ഞു. ഒരു സംഘം ആളുകള്‍ ഒരുമിച്ചു കൂടി ഒരാള്‍ പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുകയും മററുളളവര്‍ ആമീന്‍ പറയുകയും ചെയ്താല്‍ അല്ലാഹു അവര്‍ക്കുത ്തരം കൊടുക്കാത ിരിക്കുകയി ല്ല. (അല്‍മുഅ്ജ മുല്‍കബീര് ‍ 3456, ദലാഇലുന്നു ബുവ്വ 3039, ഹാകിം 5478)ഈ ഹദീസിന് അധികരിച്ച് ഹാഫിള് നൂറുദ്ദീനു ല്‍ ഹൈസമി (റ) എഴുതുന്നു. ഈ ഹദീസിന്റെ നിവേദകര്‍ സ്വഹീഹിന്റ െ നിവേദകരാണ് . ഇബ്നു ലഹീഗ ഒഴിച്ച്. അദ്ദേഹം ഹദീസ് നല്ലവരാണ്. (മജ്മഉസ്സവ ാഇദ് 4/423, 10/ 170)..

ഈ ഹദീസ് വിവരിച്ച് അല്ലാമാ മുനാവി(റ) എഴുതുന്നു. സ്വ ന്തം പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്ക് ആമീന്‍ പറയല്‍ സുന്നത്തുള ള പോലെ മറെറാരാളുടെ പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്ക് ആമീന്‍ പറയലും സുന്നത്താണ ്. എന്നാല്‍ പ്രാര്‍ത്തിക്കുന്നവൻ ‍ മുസ്ലീമായി രിക്കണമെന്ന നിബന്ധനയുണ്ട് .

ഒരു സംഘം ആളുകള്‍ ഒരുമിച്ചു കൂടി ഒരാള്‍ പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുകയും മററുളളവര്‍ ആമീന്‍ പറയുകയും ചെയ്താല്‍ അല്ലാഹു അവര്‍ക്കുത്തരം  കൊടുക്കാത ിരിക്കുകയി ല്ല എന്ന ഹാകിം (റ) നിവേദനം ചെയ്ത ഹദീസാണ് ഇതിനു പ്രമാണം. (ഫയ്ളുല്‍ഖ ദീര്‍ 1/ 441)..

ഈ ഹദീസ് വിവരിച്ച് തുര്‍മുദിയുടെ ശര്‍ഹ് മആരിഫുസ്സു നനില്‍ പറയുന്നു. കൂട്ടു പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്ക് ഈ ഹദീസ് പ്രമാണമാണ് . ഒററക്ക് പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുന്നതി നേക്കാള്‍ ഉത്തരം ലഭിക്കാന്‍ കൂടുതല്‍ സാധ്യതയുളള ത് കൂട്ടായ പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്കാണ്. (മആരിഫുസ്സ ുനന്‍ 3/ 122)..

പ്രാര്‍ത്ഥനയ് ക്ക് ആമീന്‍ പറയാന്‍ നബി (സ) പ്രോല്സാഹന ം നല്കിയതായി പ്രബലമായ ഹദീസുകളില് ‍ വന്നിട്ടുണ്ട്
.നബി (സ) പറഞ്ഞു. ഇമാം ആമീന്‍ പറഞ്ഞാല്‍ നിങ്ങള്‍ ആമീന്‍ പറയുക. കാരണം വല്ലവന്റേയ ും ആമീന്‍ പറച്ചില്‍ മലക്കുകളുടെ ആമീന്‍ പറച്ചിലുമാ യി ഒത്തു വന്നാല്‍ അവന്‍ ചെയ്തു പോയ പാപങ്ങള്‍ അവനു പൊറുക്കപ്പെടുന്നതാണ്  (ബുഖാരി- 738)..

ഇബ്നു അബ്ബാസ് (റ)യില്‍ നിന്നു നിവേദനം.. ബനൂസുലൈം ഗോത്രക്കാര ്‍ക്കെതിരി ല്‍ എല്ലാ നിസ്കാര്ത് തിന്റയും അവസാനം ഒരു മാസക്കാലം തുടരെ നബി (സ) പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുകയും പിന്നിലുളള വര്‍ ആമീന്‍ പറയുകയും ചെയ്തു. (അബൂ ദാവൂദ് -1231).. ഒരിക്കല്‍ നബി (സ) മിമ്പറില്‍ കയറിയപ്പോള ്‍ ജിബ് രീല്‍ (അ) മൂന്നു കാര്യങ്ങള് ‍ക്കു വേണ്ടി പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുകയും മൂന്നിനും നബി(സ) ആമീന്‍ പറയുകയും ചെയ്തു. (അല്‍അദബുല ്‍ മുഫ്റദ് -95).

. നബി (സ) പറയുന്നു. രോഗിയുടേയോ മയ്യിത്തിന ്റെയോ സമീപത്ത് നിങ്ങള്‍ ഹാജരായാല്‍ നിങ്ങള്‍ നല്ലതു പറയുക. കാരണം നിങ്ങള്‍ പറയുന്നതിന ് മലക്കുകള്‍ ആമീന്‍ പറയുന്നതാണ ്. (മുസ്ലിം -1527)..

നബി (സ) പറയുന്നു. സലാമും ആമീനും പറയുന്നതിലുളളത്ര അസൂയ ജൂതന്മാര്‍ ക്ക് മറെറാന്നില ും നിങ്ങളോടില്ല  (ഇബ്നു മാജ 846, അല്‍ അദബുല്‍ മുഫ്റദ് 1025) ഇബ്നു മാജ (റ)യുടെ മറെറാരു റിപ്പോർട്ടിൽ"അതിനാല്‍ ആമീന്‍ പറയല്‍ നിങ്ങള്‍ വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുക"എന്നൊരു പരാമര്‍ശം കൂടിയുണ്ട് ...

. ഇബ്നു അബ്ബാസ് (റ)ല്‍ നിന്ന് നിവേദനം: നബി(സ) പറഞ്ഞു. ഞാന്‍ പ്രാര്‍ത്ഥ ിച്ചാല്‍ നിങ്ങള്‍ ആമീന്‍ പറയുവിന്‍" (അദുര്‍റുല ്‍ മന്‍സൂര്‍ 2/ 232)... അനസ് (റ)ല്‍നിന്ന് നിവേദനം. നബി(സ)യോടെ ാന്നിച്ച് ഞങ്ങള്‍ ഇരിക്കുന്ന സന്ദര്‍ഭത് തില്‍ നബി(സ) ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു. മൂന്നു കാര്യങ്ങള് ‍ അല്ലാഹു എനിക്കു നല്കിയിരിക്കുന്നു.

ഒരാള്‍ അവയേപ്പററി അന്വേഷിച്ച പ്പോള്‍ നബി (സ) വിശദീകരിച്ചു. അണി നിരന്നുളള നിസ്കാരം, അഭിവാദ്യത്തിന്റെ സലാം, പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്ക് ആമീന്‍ പറയല്‍ എന്നിവയാണവ .

സ്വര്‍ഗ ലോകത്തെ അഭിവാദ്യമാ ണ് സലാം. മൂസാ നബി (അ) പ്രാര്‍ത്ഥ ിച്ചപ്പോള് ‍ ഹാറൂന്‍ നബി (അ) ആമീന്‍ പറഞ്ഞതൊഴി ച്ചാല്‍ മുമ്പ് മററാര്‍ക്ക ും ആമീന്‍ നല്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. (ഇബ്നു ഖുസൈമ 1501)..

ആയിശ (റ)യില്‍നി ന്ന് ഇബ്നു ഖുസൈമ (റ) നിവേദനം ചെയ്യുന്നു . നബി (സ) പറഞ്ഞു. പരസ്പരം സലാം പറയുന്നതില ും പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്ക് ആമീന്‍ പറയുന്നതിലുമുളള അസൂയ പോലെ മറെറാരു വിഷയത്തിലു ം അസൂയ ജൂതന്മാര്‍ ക്ക് നമ്മോടില്ല . (ഇബ്നു ഖുസൈമ 551).... നബി (സ) കൂടുതല്‍ പ്രോല്സാഹന ം നല്കിയ ഒന്നാണ് ആമീന്‍ പറച്ചിലെന്ന് പ്രസ്തുത ഹദീസുകളില് ‍ നിന്ന് മനസ്സിലായല്ലൊ. എന്നിരിക്കേ നിസ്കാര ശേഷം എല്ലാവരേയു ം ലക്ഷ്യം വെച്ച് ബഹുവചനങ്ങള്  ഉപയോഗിച്ച് നബി (സ) പ്രാര്‍ത്ഥ ിച്ചപ്പോള് ‍ സഹാബത്ത് ആമീന്‍ പറഞ്ഞിരുന്നില്ലെന്ന് വിശ്വസിക്കാന്‍ തരമില്ല.

عن أبي أمامة رضي الله عنه :قال قيل لرسول الله صلي الله عليه وسلم أي الدعاء أسمع قال جوف الليل ودبر كل الصلوات المكتوبات :بخاري ,الترمذي,و قا حديث حسن كما في فتح الباري 11/ 134
واخرجه النسائي وسعيد بن المنصور:كن ز العمال 1/178

അബു ഉമാമ (ര) തൊട്ടു ഉദ്ദരിച്ച ഹദിസ്, അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു, റസൂല്‍ സ.അ യോട് ചോദിക്കപ്പ െട്ടു, ഏതു പ്രാര്‍ത്ഥ ന ആണ് ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ ഉത്തരം നല്‍കപ്പെട ുക?? അപ്പോള്‍ റസൂല്‍ സ.അ മറുപടി നല്‍കി, രാത്രി അവസാന പകുതിയില്‍ ഉള്ള പ്രാര്‍ത്ഥ നയും അത് പോലെ ഫര്‍ള് നിസ്കാര ശേഷമുള്ള പ്രാര്‍ത്ഥ നയും

നബി(സ) തങ്ങളുടെ മഹനീയ മാതൃക ഇവ്വിഷയകമായി എന്തായിരുന്നെന്നു കാണുക:

عن ثوبان رضي قال كان رسول الله صلّى الله عليه وسلّم اذا انصرف من صلاته استغفر ثلاثا وقال
(اللهم انت السلام ومنك السلام تباركت ياذالجلال والاكرام (مسلم-احمد

സൌബാനിൽ നിന്ന് നിവേദനം: നബി(സ) നിസ്കാരത്തിൽ നിന്ന് വിരമിച്ചാൽ മൂന്നു പ്രാവശ്യം استغفر الله العظيم പറയുക പതിവായിരുന്നു. "അല്ലാഹുവേ,നീ രക്ഷയാകുന്നു. നിന്നില നിന്നാകുന്നു രക്ഷ, ഔദാര്യവും വളര്മയും ഉള്ള നീ വർധിച്ച നന്മയുള്ളവനാകുന്നു" എന്നും തങ്ങൾ പറഞ്ഞിരുന്നു.

حدثنا محمد بن المصفى الحمصي حدثنا بقية بن الوليد عن حبيب بن صالح عن يزيد بن شريح عن أبي حي المؤذن عن ثوبان قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم لا يؤم عبد فيخص نفسه بدعوة دونهم فإن فعل فقد خانهم :ابن ماجه 66

: "ഒരാള്‍ നിസ്കാരത്ത ിന്ന്‍ നേതൃത്വം നല്‍കി അങ്ങനെ അവന്‍ സ്വന്തം ശരീരത്തിന് ന്‍ വേണ്ടി മാത്രം ദുആ ചെയ്‌താല്‍ അവന്‍ ആ സമൂഹത്തെ വഞ്ചിച്ചവന ായി(ഇബ്ന്‍ മാജ:)
: ഈ ഹദീസ് വിശദീകരിച് ചുകൊണ്ട് ഇബ്ന്‍ ജൌസി പറയുന്നു

أع م من ان يكون في صلوته اوبعدها مما ورد من الادعية المأثورة بعد الصلوة بصيغة الجمع في كثير من الواردات :الحصن الحصين :24"
: നിസ്കാരത് ത്തിലുള്ള ഖുനൂത്തിനും നിസ്കാര ശേഷമുള്ള പ്രാര്‍ത്ഥ നക്കും ഇത് ബാധകമാണ്"

: റസൂല്‍ സ.അ പറഞ്ഞു, ജനങ്ങളെ ഒരുമിച്ചു കൂട്ടുകയും അവര്‍ക്ക് ഇമാമായി ഒരാള്‍ നിസ്കരിക്ക ുകയും നിസ്കാര ശേഷം അവനു വേണ്ടി മാത്രം പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുകയും ചെയ്യുന്നവ ന്‍ ജനങ്ങളെ ചതിച്ചവനാക ുന്നു (ത്വബ്രനി, മജ്'മഉ സവ'ഇദ് 8/ 43)........

: റസൂല്‍ (സ)തന്നെ കൂട്ടപ്രാർ‍ത്ഥന നടത്തുന്നത്  കാണുക :

عن عبد الله بن عمر رضي الله عنهما قال: صلّى رسول الله صلى الله عليه وسلم الفجر ثم أقبل على القوم فقال: اللهم بارك لنا في مدينتنا ، و بارك لنا في مدنا و صاعنا:أخرخ ه الطبراني في الأوسط عن ابن عمر رضي الله عنه وفي الكبير عن ابن عباس رضي الله عنه ,قال السيد السمهودي في وفاء الوفا 1/54 ورجالهما ثقات ,وأخرجه ابن أبي شيبة في مصنفه 1/302 عن أسود العامري عن أبيه بلفظ قال صليت مع رسول الله صلي الله عليه وسلم الفجر فلماسلم انحرف ورفع يديه ودعي اللهم بارك لنا في مدينتنا ، و بارك لنا في مدنا و صاعنا

"നബി(സ)സ്വ സുബ് ഹി നമസ്കാരം  കഴിഞ്ഞപ്പോ ള്‍ ഞങ്ങളിലേക്ക് തിരിഞ്ഞിരു ന്ന് ഇങ്ങനെ പ്രാര്‍ത്ഥ ിച്ചു"അല്ല ാഹുവേ ഞങ്ങളുടെ മദീനയിലും ഞങ്ങളുടെ മുദ്ദിലും സാഇലും(അളവ ് പാത്രം)നീ ബറകത്ത് നല്കേണമേ"(ഹദീസ്)

: ഇബ്ന്‍ തയ്മിയ്യ തന്നെ പറയട്ടെ, " മഅമൂം ഇമാമിന്റെ പ്രാര്‍ത്ഥ നയ്ക്ക് ആമീന്‍ പറയുന്നുണ് ടെങ്കില്‍ ഇമാം ബഹു വചനം ഉപയോഗിച്ച് പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കണം. കാരണം രണ്ടു പേര്‍ക്കും കൂടിയാണ് ഇമാം പ്രാര്‍ത്ഥ ിക്കുന്നത് എന്നാ വിശ്വാസത്ത ോടെയാണ് മ'അമൂം ആമീന്‍ പറയുന്നത്. അങ്ങനെ ചെയ്തില്ലെ ങ്കില്‍ ഇമാം മ'അമൂമിനെ ചതിച്ചു"(ഫതാവ ഇബ്ന്‍ തയ്മിയ്യ 1/211)..