ചോദ്യം-കഅബാ ശരീഫിനു ചുറ്റും അമ്പിയാക്കളുടെ ഖബറുകളുണ്ടന്നും
ഹിജിറിൽ ഇസ്മാഈൽ നബിയുടേയും ഉമ്മ ഹാജറ ബീവിയുടേയും ഖബറുകളുണ്ടന്നും വല്ല ഗ്രന്ഥത്തിലുമുണ്ടോ?
ഉത്തരം-
'മുസ്വന്നഫിൽ പറയുന്നു.
صالح قال حدثني أبي قال حدثنا يحيى بن سليم عن عبد الله بن عثمان عن عبد الرحمن بن سابط عن عبد الله بن ضمرة السلولي قال: ما بين المقام إلى الركن إلى زمزم إلى الحجر قبر تسعة وتسعين نبيا جاؤوا حاجين فقبروا هنالك. (مسائل الإمام أحمد برواية ابنه صالح:ص/94)و(مصنف عبد الرزاق:5/120)
അബ്ദുല്ലാ ബൻ ളംറത്ത് സ്വലൂലി പറയുന്നു.
മഖാമിന്റെ ഇടയിൽ നിന്ന് റുക്ന് വരെയും സംസം വരേയും ഹിജ്റ് വരേയും തൊന്നൂറ്റി ഒമ്പത് നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട്' അവർ ഹജ്ജിന് വരികയും അവിടെ ഖബറടക്കുകയും ചെയ്തു.
മുസന്ന ഫ് അബ്ദുറസാഖ് 5/120
സർകശി റ പറയുന്നു
اشتهر أن قبراسماعيل وأمه في الحجر.(إعلام الساجد بأحكام المساجد194)للامام الزركشي-794هـ
ഇസ്മാഈൽ നബിയുടെയും ഉമ്മ യുടെയും ഖബർ ഹിജ്റിലാണ് എന്ന് പ്രശസ്തമാണ്. (ഇ അലാ മുസ്സാജിദ് ഇമാം സർകശി 194)
[ من الأنبياء عليهم الصلاة والسلام إذا كذبه قومه خرج من بين أظهرهم إلى مكة، وما من نبي هرب من أمته إلاّ هرب إلى مكة فعبد الله تعالى بها عند الكعبة حتى أتاه اليقين، وهو الـموت "وإنّ حول الكعبة قبر ثلاثمـائة نبي وما بين الركن اليماني والركن الأسود قبر سبعين نبيا كلهم قتلهم الـجوع والـقمل . وقبر إسماعيل وأمّه هاجر صلى الله عليهما وسلم في الحجر تحت الـميزاب. وقبر نوح وهود وشعيب وصالح صلى الله على نبينا وعليهم وسلم فيما بين زمزم والـمقام. (فضائل مكة:ص/63) للامام الحسن البصري رحمه الله
കഅബയുടെ ചുറ്റും മുന്നൂർ നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട്: റുക്നൽ യമാനിയുടെയും റുക്നുൽ അസ്വദി ന്നു മിടയിൽ എഴുപത്
നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട്:ഇസ്മാഈൽ നബിയുടെയും ഉമ്മ യുടെയും ഖബർ മീസാബിൻറ താഴേ ഹിജ്റിലാണ് ' ഫളാ ഇലുമക്ക 63
ശുഅയ്ബ് നബിയുടേയും കൂടെയുള്ള വിശ്വാസി കളുടേയും ഖബറുകൾ ബനൂ സഹ്മിന്റെയും ദാറുന്നദ് വയുടേയും ഇടയിലാണ്.
ഇബ്ന് അബ്ബാസ് റ പറയുന്നു .
മസ്ജിദുൽ ഹറാമിൽ ഇസ്മാഈൽ നബിയുടേയും ശുഅയ്ബ് നബി യു ടേയും ഖബറുണ്ട്'
ഇസ്മാഈൽ നബി ഹിജ്റിലാണ് ശു അയ്ബ് നബി ഹജറുൽ അസ്വദിന് നേരെയും -അബ്ദുല്ലാ ബൻ ളംറത്ത് സ്വലൂലി പറയുന്നു.
മഖാമിന്റെ ഇടയിൽ നിന്ന് റുക്ന് വരെയും സംസം വരേയും ഹിജ്റ് വരേയും തൊന്നൂറ്റി ഒമ്പത് നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട് അവർ ഹജ്ജിന് വരികയും അവിടെ ഖബറടക്കുകയും ചെയ്തു.
ഖുർ തുബി ഫ്സീർ 2 / 100
وهب أنّ شعيبا ما بمكة هو ومن معه من المؤمنين فقبورهم في غربي مكة بين دار الندوة وبين بني سهم. وقال ابن عباس: في المسجد الحرام قبران ليس فيه غيرهما، قبر إسماعيل وقبر شعيب عليهما السلام، فقبر إسماعيل في الحجر وقبر شعيب مقابل الحجر الأسود. وقال عبد الله بن ضمرة الشلوبي: ما بين الركن والمقام إلى زمزم قبور تسعة وتسعين نبيّا جاؤوا حجّاجا فقُبِروا هنالك. صلوات الله عليهم أجمعين ( تفسيرالقرطبي: 2/100-101)مجلد/1
നബി സ്വ പറയുന്നു. മസ്ജിദുൽ ഖൈ ഫിൽ എഴുപത് നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട് ത്വബ്റാനി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു.
ബസ്സാറിൽ നിന്ന് ഹൈസമി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു രാവിമാർ വിശ്വസ്തരാണ് ന്ന് പറയുകയും ചെയ്തു മജ്മഅസ്സവാഇദ്
1/297
رسول الله صلي الله عليه وسلم في مسجد الخيف قبر سبعين نبيا :رواه الطبراني، أخرجه الهيثمي عن البزار وقال رجاله ثقات (مجمع الزوائد:1/297)
ذكره الطبرانيُّ في معجمه الكبير، فقال: حدثنا عبدان بن أحمد، ثنا عيسى بن شاذان، ثنا أبو همامٍ الدلال، ثنا إبراهيم بن طهمان، عن منصورٍ، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "في مسجد الخيف قبرُ سبعين نبيًّا"[3].
وذكَره الفاكهي في أخبار مكة، فقال: حدثنا محمد بن صالحٍ، قال: ثنا أبو همامٍ الدلال، قال: ثنا إبراهيم بن طهمان، عن منصورٍ، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر رضي الله عنهما، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "في مسجد الخيف قبر سبعين نبيًّا"[4].
وذكره شهابُ الدين البوصيري في إتحاف الخِيرة، فقال: رواه أبو يعلى الموصلي، ثنا الإيادي أبو بكرٍ، ثنا أبو همامٍ الدلال، ثنا إبراهيم بن طهمان، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم:"بمسجد الخيف قبرُ سبعين نبيًّا"[5].
وذكره ابن حجر في المطالب العالية، فقال: قال أبو يعلى: حدثنا الرمادي أبو بكرٍ، ثنا أبو همامٍ الدلال، ثنا إبراهيم بن طهمان عن منصورٍ، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر رضي الله عنهما، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "مسجد الخيف قبر سبعين نبيًّا"[6].
وذكره نور الدين الهيثمي في كشف الأستار، فقال: حدثنا إبراهيم بن المستمر العروقي، ثنا محمد بن محببٍ أبو همامٍ، ثنا إبراهيم بن طهمان ، عن منصورٍ ، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر: أن النبيَّ صلى الله عليه وسلم، قال: "في مسجد الخيف قُبِرَ سبعون نبيًّا"[7].
ഇനിയും വിവിധ റിപ്പോർട്ട് കൾ :
في (سيرة ابن هشام) (1/ 111) :" قال ابن اسحاق: وكان عمر اسماعيل فيما يذكرون مائة سنة وثلاثين سنة ثم مات رحمة الله وبركاته عليه ودفن في الحجر مع أمه هاجر رحمهم الله تعالى "
وذكر نحو ذلك ابن سعد في (طبقاته) (1/ 52) ، والذهبي في (تاريخ الإسلام) (1/ 20) وابن خلدون في (تاريخه) (2/ 44) .
وفي (أخبار مكة) للأزرقي (1/ 81):" وكان من حديث جرهم وبني إسماعيل أن إسماعيل لما توفي دفن مع أمه في الحجر ".
ഹിജിറിൽ ഇസ്മാഈൽ നബിയുടേയും ഉമ്മ ഹാജറ ബീവിയുടേയും ഖബറുകളുണ്ടന്നും വല്ല ഗ്രന്ഥത്തിലുമുണ്ടോ?
ഉത്തരം-
'മുസ്വന്നഫിൽ പറയുന്നു.
صالح قال حدثني أبي قال حدثنا يحيى بن سليم عن عبد الله بن عثمان عن عبد الرحمن بن سابط عن عبد الله بن ضمرة السلولي قال: ما بين المقام إلى الركن إلى زمزم إلى الحجر قبر تسعة وتسعين نبيا جاؤوا حاجين فقبروا هنالك. (مسائل الإمام أحمد برواية ابنه صالح:ص/94)و(مصنف عبد الرزاق:5/120)
അബ്ദുല്ലാ ബൻ ളംറത്ത് സ്വലൂലി പറയുന്നു.
മഖാമിന്റെ ഇടയിൽ നിന്ന് റുക്ന് വരെയും സംസം വരേയും ഹിജ്റ് വരേയും തൊന്നൂറ്റി ഒമ്പത് നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട്' അവർ ഹജ്ജിന് വരികയും അവിടെ ഖബറടക്കുകയും ചെയ്തു.
മുസന്ന ഫ് അബ്ദുറസാഖ് 5/120
സർകശി റ പറയുന്നു
اشتهر أن قبراسماعيل وأمه في الحجر.(إعلام الساجد بأحكام المساجد194)للامام الزركشي-794هـ
ഇസ്മാഈൽ നബിയുടെയും ഉമ്മ യുടെയും ഖബർ ഹിജ്റിലാണ് എന്ന് പ്രശസ്തമാണ്. (ഇ അലാ മുസ്സാജിദ് ഇമാം സർകശി 194)
[ من الأنبياء عليهم الصلاة والسلام إذا كذبه قومه خرج من بين أظهرهم إلى مكة، وما من نبي هرب من أمته إلاّ هرب إلى مكة فعبد الله تعالى بها عند الكعبة حتى أتاه اليقين، وهو الـموت "وإنّ حول الكعبة قبر ثلاثمـائة نبي وما بين الركن اليماني والركن الأسود قبر سبعين نبيا كلهم قتلهم الـجوع والـقمل . وقبر إسماعيل وأمّه هاجر صلى الله عليهما وسلم في الحجر تحت الـميزاب. وقبر نوح وهود وشعيب وصالح صلى الله على نبينا وعليهم وسلم فيما بين زمزم والـمقام. (فضائل مكة:ص/63) للامام الحسن البصري رحمه الله
കഅബയുടെ ചുറ്റും മുന്നൂർ നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട്: റുക്നൽ യമാനിയുടെയും റുക്നുൽ അസ്വദി ന്നു മിടയിൽ എഴുപത്
നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട്:ഇസ്മാഈൽ നബിയുടെയും ഉമ്മ യുടെയും ഖബർ മീസാബിൻറ താഴേ ഹിജ്റിലാണ് ' ഫളാ ഇലുമക്ക 63
ശുഅയ്ബ് നബിയുടേയും കൂടെയുള്ള വിശ്വാസി കളുടേയും ഖബറുകൾ ബനൂ സഹ്മിന്റെയും ദാറുന്നദ് വയുടേയും ഇടയിലാണ്.
ഇബ്ന് അബ്ബാസ് റ പറയുന്നു .
മസ്ജിദുൽ ഹറാമിൽ ഇസ്മാഈൽ നബിയുടേയും ശുഅയ്ബ് നബി യു ടേയും ഖബറുണ്ട്'
ഇസ്മാഈൽ നബി ഹിജ്റിലാണ് ശു അയ്ബ് നബി ഹജറുൽ അസ്വദിന് നേരെയും -അബ്ദുല്ലാ ബൻ ളംറത്ത് സ്വലൂലി പറയുന്നു.
മഖാമിന്റെ ഇടയിൽ നിന്ന് റുക്ന് വരെയും സംസം വരേയും ഹിജ്റ് വരേയും തൊന്നൂറ്റി ഒമ്പത് നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട് അവർ ഹജ്ജിന് വരികയും അവിടെ ഖബറടക്കുകയും ചെയ്തു.
ഖുർ തുബി ഫ്സീർ 2 / 100
وهب أنّ شعيبا ما بمكة هو ومن معه من المؤمنين فقبورهم في غربي مكة بين دار الندوة وبين بني سهم. وقال ابن عباس: في المسجد الحرام قبران ليس فيه غيرهما، قبر إسماعيل وقبر شعيب عليهما السلام، فقبر إسماعيل في الحجر وقبر شعيب مقابل الحجر الأسود. وقال عبد الله بن ضمرة الشلوبي: ما بين الركن والمقام إلى زمزم قبور تسعة وتسعين نبيّا جاؤوا حجّاجا فقُبِروا هنالك. صلوات الله عليهم أجمعين ( تفسيرالقرطبي: 2/100-101)مجلد/1
നബി സ്വ പറയുന്നു. മസ്ജിദുൽ ഖൈ ഫിൽ എഴുപത് നബിമാരുടെ ഖബറുണ്ട് ത്വബ്റാനി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു.
ബസ്സാറിൽ നിന്ന് ഹൈസമി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു രാവിമാർ വിശ്വസ്തരാണ് ന്ന് പറയുകയും ചെയ്തു മജ്മഅസ്സവാഇദ്
1/297
رسول الله صلي الله عليه وسلم في مسجد الخيف قبر سبعين نبيا :رواه الطبراني، أخرجه الهيثمي عن البزار وقال رجاله ثقات (مجمع الزوائد:1/297)
ذكره الطبرانيُّ في معجمه الكبير، فقال: حدثنا عبدان بن أحمد، ثنا عيسى بن شاذان، ثنا أبو همامٍ الدلال، ثنا إبراهيم بن طهمان، عن منصورٍ، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "في مسجد الخيف قبرُ سبعين نبيًّا"[3].
وذكَره الفاكهي في أخبار مكة، فقال: حدثنا محمد بن صالحٍ، قال: ثنا أبو همامٍ الدلال، قال: ثنا إبراهيم بن طهمان، عن منصورٍ، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر رضي الله عنهما، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "في مسجد الخيف قبر سبعين نبيًّا"[4].
وذكره شهابُ الدين البوصيري في إتحاف الخِيرة، فقال: رواه أبو يعلى الموصلي، ثنا الإيادي أبو بكرٍ، ثنا أبو همامٍ الدلال، ثنا إبراهيم بن طهمان، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم:"بمسجد الخيف قبرُ سبعين نبيًّا"[5].
وذكره ابن حجر في المطالب العالية، فقال: قال أبو يعلى: حدثنا الرمادي أبو بكرٍ، ثنا أبو همامٍ الدلال، ثنا إبراهيم بن طهمان عن منصورٍ، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر رضي الله عنهما، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "مسجد الخيف قبر سبعين نبيًّا"[6].
وذكره نور الدين الهيثمي في كشف الأستار، فقال: حدثنا إبراهيم بن المستمر العروقي، ثنا محمد بن محببٍ أبو همامٍ، ثنا إبراهيم بن طهمان ، عن منصورٍ ، عن مجاهدٍ، عن ابن عمر: أن النبيَّ صلى الله عليه وسلم، قال: "في مسجد الخيف قُبِرَ سبعون نبيًّا"[7].
ഇനിയും വിവിധ റിപ്പോർട്ട് കൾ :
في (سيرة ابن هشام) (1/ 111) :" قال ابن اسحاق: وكان عمر اسماعيل فيما يذكرون مائة سنة وثلاثين سنة ثم مات رحمة الله وبركاته عليه ودفن في الحجر مع أمه هاجر رحمهم الله تعالى "
وذكر نحو ذلك ابن سعد في (طبقاته) (1/ 52) ، والذهبي في (تاريخ الإسلام) (1/ 20) وابن خلدون في (تاريخه) (2/ 44) .
وفي (أخبار مكة) للأزرقي (1/ 81):" وكان من حديث جرهم وبني إسماعيل أن إسماعيل لما توفي دفن مع أمه في الحجر ".
